Sa zadatkom da čitaoce zaintrigiraju i pomognu im na njihovom putu kroz prošlost, dr Vesna Vučković, muzejski savetnik-arheolog Zavičajnog muzeja „Paraćin“ i Vojislav Filipović, viši naučni saradnik Arheološkog instituta Beograd, pripremaju bogato ilustrovanu knjigu sa kratkim prikazom naučno obrađenih podataka i predmeta sa dela praistorijskih lokaliteta na teritoriji opštine Paraćin.
Naziv ovog popularnog izdanja namenjenog širem čitalačkom krugu biće „Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“. Kako ističe Vesna Vučković, jedan od autora, na teritoriji urbanog dela Paraćina i periferiji potvrđeno je postojanje tridesetak praistorijskih lokaliteta. Najstariji ostaci materijalne kulture koji pripadaju počecima neolita i Starčevačkoj kulturi iz perioda od oko 6100 do 5400 godine pre nove ere uočeni su u samom gradu, na lokalitetima „Bolnica“ i u Ulici Todora od Stalaća, kao i u predgrađu na istoku, lokalitetu „Motel Slatina“.
– Osim pregleda istorije istraživanja sa osvrtom na osnivanje i rad paraćinskog muzeja u toj oblasti, ono što ovu publikaciju čini naročito vrednom jeste to da će mnogi predmeti iz praistorijske zbirke, pronađeni u neposrednoj okolini grada, prvi put biti predstavljeni široj javnosti. To su pre svega antropomorfne figurine iz doba neolita, žrtvenici i posude sa lokaliteta „Motel Slatina“, te predmeti koji su nađeni tokom istraživanja na lokalitetima u Gloždaku – otkriva, za „Novosti“, Vesna Vučković.
Kulturni slojevi lokaliteta „Motel Slatina“ ukazuju na dugačak život ljudi tokom Vinčanske kulture (oko 5400-4600 godine p.n.e.), odnosno mlađeg neolita i ranog halkolita. To je doba kada su ljudi stekli znanja iz metalurgije i ovladali proizvodnjom bakarnih predmeta topljenjem bakarne rude. Ovaj tehnološki iskorak bio je praćen važnim društvenim promenama i podizanjem utvrđenih naselja u periodu između 5200 – 5000 godine p.n.e.
Dr Vučković dodaje da su višedecenijska istraživanja ovog lokaliteta omogućila najviše podataka o životu tokom neolita i ranog halkolita. U „Vodiču“ su uzeti u obzir lokaliteti sa dovoljno podataka o materijalnoj, duhovnoj kulturi i ekonomiji praistorijskih zajednica, počevši od neolita do dolaska Rimljana.
Drugi autor, arheolog Vojislav Filipović, u „Vodiču“ obrađuje poznu praistoriju i metalno doba. On naglašava da su se najviše bavili levom i desnom obalom reke Crnice.
– Shvatili smo da je desna obala, potes od sela Glavica pa skoro do paraćinske crkve, ustvari jedan ogroman lokalitet koji obuhvata široki vremenski period. Počinje od neolita u njegovoj prvoj fazi, a završava se negde u Rimu. To je područje u širem krugu gde su sada fabrika stakla i bolnica. Tu je otkriveno više sukcesivnih naselja iz vremena kamenog doba i iz vremena metalnog doba. Sa leve obale Crnice, u Gloždaku, bili su verovatno neki zabareni delovi Paraćina, pa su tu iskopavanjima nađeni otpadni prostori – đubrišta. U bronzanom dobu tu je bilo groblje, velika nekropola po kojoj je cela ta kultura poznog bronzanog doba (1400-1200 g. pne) dobila naziv Paraćinska kulturna grupa.
Filipović objašnjava da je očigledno da su praistorijski ljudi to znali, te su zbog toga gradili naselja na desnoj obali, ka pobrđu. U brdima su tražili spas od poplave, tako da arheološki lokalitet seže čak do Karađorđevog brda i nekadašnje kasarne.
„Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“ biće objavljen na srpskom i na engleskom jeziku. Izdavač bi trebalo da bude tamošnji Zavičajni muzej, a kako se očekuje, sredstva za štampu biće obezbeđena iz budžeta Opštine. Ovaj vodič će omogućiti posetiocima i ljubiteljima istorije da bolje razumeju bogatu praistorijsku prošlost Paraćina i otkriju vredne arheološke nalaze koji svedoče o davnim vremenima i životu naših predaka.
