Arheolozi su u severnoj Danskoj otkrili tragove priobalnih naselja koja su nestala pre više od 8.500 godina usled porasta nivoa mora. Ovi podvodni lokaliteti istražuju se kao deo međunarodnog istraživačkog projekta koji finansira Evropska unija, fokusiranog na mapiranje delova morskog dna u Baltičkom i Severnom moru.
Ove godine, ronioci su se spustili na dubinu od osam metara u blizini Orhusa, drugog po veličini grada u Danskoj, kako bi prikupili dokaze o naselju iz kamenog doba. Istraživački projekat deo je šestogodišnjeg plana vrednog 13,2 miliona evra, u koji su uključeni istraživači iz Danske, Velike Britanije i Nemačke.
Cilj projekta je mapiranje potopljenih predela Severne Evrope, kao i otkrivanje izgubljenih mezolitskih naselja, posebno u svetlu širenja priobalnih vetroelektrana i drugih morskih infrastruktura. „Većina do sada pronađenih dokaza o naseljima iz kamenog doba bila su locirana u unutrašnjosti, daleko od današnje obale“, izjavio je arheolog Peter Mo Astrup, koji vodi iskopavanja u Danskoj.
Nakon poslednjeg ledenog doba, otapanje leda izazvalo je globalni porast nivoa mora, što je dovelo do potapanja naselja i prisililo ljude, lovce i sakupljače, da se povuku u unutrašnjost. Nivo mora je rastao za oko dva metra tokom jednog veka, uzrokujući nestanak priobalnih naselja pre oko 8.500 godina.
Raniji nalazi u Orhuskom zalivu smatraju se „vremenskim kapsulama“, pošto su očuvani u okruženju bez kiseonika, što je omogućilo izuzetno očuvanje drvenih materijala i drugih artefakata. U poslednjim decenijama, nivo mora raste brže nego ikada, sa prosečnim porastom od 4,3 centimetra po deceniji do 2023. godine.
Ovaj projekat pomaže u razumevanju kako je klimatska promena uticala na rane zajednice u regionu, pružajući dragocene informacije o načinu života ljudi, njihovim kulturnim praksama, kao i o prirodnim resursima koje su koristili. Kroz analizu pronađenih materijala, naučnici očekuju da će rekonstruisati načine na koje su ljudi odgovarali na promene u svom okruženju i pridobiti uvid u evoluciju nekadašnjih naselja.
S obzirom na ubrzanje klimatskih promena, važno je istraživanje ovakvih lokaliteta, jer pruža mogućnost učenja iz prošlih iskustava i adaptacije na buduće izazove. Nur posebno, istraživanje potopljenih naselja može doprineti boljoj pripremi modernih društava na klimatske promene i njihove posledice.
Tim arheologa i ronilaca nastavlja s radom, nadajući se da će pronaći dodatne dokaze koji bi mogli rasvetliti život u ovom delu sveta pre hiljadama godina. Osim naučnih doprinosа, ovakva istraživanja mogu privući pažnju javnosti i podići svest o značaju očuvanja kulturnog nasledstva, kao i o važnosti aktivnog pristupa premse valorizacije promena u okolini.
Koliko god da su sadašnja naselja izložena riziku od porasta nivoa mora, saznanja dobijena iz ovakvih istraživanja mogu poslužiti kao važne tačke u planiranju i razvoju obalnih zajednica. Prilagođavanje na uslove koji su nekad vladali može pomoći u smanjenju rizika za današnje zajednice, pružajući im pravac ka održivijoj budućnosti.
Ova arheološka istraživanja ukazuju na povezanost prošlosti i sadašnjosti, pružajući dublje razumevanje dinamike ljudskog naseljavanja i interakcije sa okruženjem. Na taj način, nauka može doprineti razvoju društva na način koji uzima u obzir ne samo trenutne izazove, već i dublje istorijske obrasce i iskustva.
