Arheolozi su u Iraku otkrili 40 drevnih grobnica, zahvaljujući opadanju nivoa vode u najvećem rezervoaru u zemlji. Ova otkrića su se desila na ivicama akumulacije brane Mosul, u regionu Hanke, u provinciji Duhok, na severu Iraka. Grobnice se smatraju starima više od 2.300 godina, a detalje o ovom važnom arheološkom pronalasku izneo je Bekas Brefkani, direktor Zavoda za antikvitete u Duhoku i vođa arheoloških radova na ovom lokalitetu.
Tim arheologa je započeo istraživanje područja tokom 2023. godine, ali su tada uspeli da identifikuju samo delove nekoliko grobnica. „Tek ove godine, kada su nivoi vode dostigli najniže tačke, mogli smo da pristupimo lokalitetu i počnemo ozbiljna iskopavanja,“ izjavio je Brefkani, naglašavajući kako su suše omogućile istraživanjima da se koncentrišu na lociranje ovih istorijskih ostataka.
Irak se već pet godina suočava sa jakim sušama, koje su, ironijom sudbine, pružile priliku arheolozima da otkriju ostatke grobnica starih hiljadama godina. „Suše imaju značajan uticaj na mnoge aspekte, poput poljoprivrede i električne energije. Ali, nama arheolozima omogućavaju da obavljamo iskopavanja,“ dodao je Brefkani, pokazujući kontrast između izazova sa kojima se suočava populacija i prilike za istraživanje prošlosti.
Prema riječima stručnjaka, novootkrivene grobnice se verovatno datiraju u helenistički ili helenističko-seleukidski period. Ovaj period označava vreme kada su na tom području dominirali grčki uticaji nakon osvajanja svetih teritorija od strane Aleksandra Velikog.
Tim arheologa trenutno radi na iskopavanju grobnica s ciljem da ih prebace u Muzej Duhok radi daljeg proučavanja i očuvanja, pre nego što područje ponovo bude potopljeno usled podizanja nivoa vode. Ne može se negirati značaj ovog pronalaska, ne samo zbog svoje starosti, već i zbog činjenice da pruža uvid u kulturni i istorijski kontekst regije.
S obzirom na to da je Irak posebno osetljiv na efekte klimatskih promena, situacija s vodom i sušama postaje alarmantna. Vlasti su upozorile da je ova godina jedna od najsušnijih od 1933. godine, a rezerve vode su pale na samo osam procenata svog punog kapaciteta. Ova nedostatnost resursa stvara ozbiljne posledice po život lokalnog stanovništva, gde su poljoprivreda i električni sistemi pod težinom poteškoća.
Stručnjaci ukazuju na klimatske promene i izgradnju brojnih brana na rekama Tigar i Eufrat u susednim državam Turske i Irana kao uzroke ovog teškog stanja. Ove brane dodatno smanjuju dotok vode u Irak, pogoršavajući već ozbiljnu situaciju u zemlji koja se bori sa hroničnom nestašicom vode.
Dok se arheološka otkrića nastavljaju, takođe je važno naglasiti i urgentnost rešavanjaaktuelnih ekoloških problema sa kojima se Irak suočava. U tom smislu, može se posmatrati da su arheološka otkrića i ekološke krize povezani, jer svakim otkrićem, kako se čini, takođe dolazi do novog uzdaha nade da se bolje razume prošlost ovog područja, a time i pronalaženje rešenja za njegove tekuće probleme.
Ovo otkriće predstavlja ne samo važan iskorak u razumevanju drevnih kultura koje su nekada cvetale u ovom regionu, već i podsećanje na važnost očuvanja i zaštite prirodnih resursa koji su ključni za opstanak sadašnjih i budućih generacija. Arheolozi nastavljaju svoj rad, a sa svakim novim iskopavanjem, otkrivaju slojeve prošlosti koji su čekali da budu ponovo otkriveni, dok se svet suočava sa izazovima klimatskih promena koje bez sumnje utiču na živote ljudi širom planete.
