Istraživački tim sa Univerziteta Daram u Velikoj Britaniji je otkrio ostake rečnih dolina ispod ledenog pokrivača Antarktika, što bi moglo značajno doprineti razumevanju budućeg gubitka leda na ovom kontinentu. Njihovo otkriće, objavljeno u časopisu Nature Geoscience, temelji se na radarima koji su koristili za analizu debljine ledenog pokrivača duž obale istočnog Antarktika, koja se proteže na 3.500 kilometara.
Naučnici veruju da su ove ravničarske oblasti nekada bile deo povezanog ekosistema oblikovanog velikim rečnim tokom, pre nego što su Australija i istočni Antarktik počeli da se razdvajaju pre oko 80 miliona godina. Ove doline su se formirale pre nego što je čitav kontinent bio prekriven ledom, što se dogodilo pre otprilike 34 miliona godina.
Danas su ravnice skrivene ispod debelog sloja leda, dok su brzih glečeri razdvojili udubljenja. Led na ovim ravnim površinama se kreće znatno sporije od leda iznad njih. Iako se gubitak leda na Antarktiku ubrzava, istraživači smatraju da ove nove ravnice mogu delovati kao prirodne barijere koje usporavaju oticanje leda, potencijalno štiteći svet od bržeg rasta nivoa mora.
U slučaju potpunog otapanja istočnog Antarktika, nivo mora bi mogao porasti za čak 52 metra. Dodavanje ovih novoidentifikovanih geoloških struktura u modele koji se koriste za predviđanje ponašanja antarktičkog ledenog pokrivača može značajno poboljšati tačnost projekcija o budućim promenama u klimatskim uslovima i njihovom uticaju na globalni nivo mora.
Dr. Gaj Paksman, glavni autor studije, nazvao je pejzaž ispod istočnog Antarktika jednim od najmističnijih na planeti. Analiza radarskih snimaka pokazala je da su ravnice preživele netaknute više od 30 miliona godina, što može sugerisati da ih led nije uništio, već možda sačuvao. Razumevanje oblika i sastava ovih površina može pomoći u boljem razumevanju kako se led kreće duž ivice istočnog Antarktika, što je ključno za preciznija predviđanja o budućim promenama nivoa mora.
Istraživanje pokazuje da ove drevne ravnice obuhvataju oko 40 posto obale istočnog Antarktika, između Zemlje princeze Elizabete i Zemlje Džordža Petog. Očuvanje ovih područja ukazuje na to da su tokom celokupne ledene istorije Antarktika bila pošteđena intenzivne erozije.
Pored Univerziteta Daram, u istraživanju su učestvovali i timovi iz drugih britanskih univerziteta, kao i međunarodne institucije, uključujući Nemački institut „Alfred Vegener“ i Kineski polarni istraživački institut. Profesor Nil Ros sa Univerziteta u Njukaslu je koautor studije i ukazuje na to da otkriće ovih ravničarskih pejzaža pruža širu sliku njihovog nastanka i uticaja na tokove leda.
Naučnici naglašavaju da su potrebna dalja istraživanja, posebno vezana za ponašanje ovih ravnica tokom toplijih klimatskih perioda u prošlosti. Planira se bušenje leda kako bi se došlo do stena ispod njega, što bi omogućilo utvrđivanje trenutka kada su te doline poslednji put bile na površini. Ovi podaci bi mogli biti ključni za bolje razumevanje kako će se ledeni pokrivač u ovom regionu ponašati usled globalnog zagrevanja.
U konačnici, ova otkrića mogu značajno doprineti razumevanju ne samo sadašnje, već i buduće klime naše planete, nudeći uvid u to kako istorijske promene u Antarktičkom ledenom pokrivaču utiču na globalne ekosisteme i nivo mora. Očekuje se da će dalja istraživanja omogućiti ponovnu procenu strategija očuvanja i održivosti u svetlu klimatskih promena.
