Astronomi su nedavno otkrili još jedan objekat koji dolazi izvan granica našeg Sunčevog sistema i kreće se ka Suncu brzinom od oko 240.000 km/h. Ova velika, smrznuta lopta leda i prašine pruža jedinstvenu priliku za proučavanje nebeskog tela koje je formirano u blizini druge zvezde – moguće pre mnogo milijardi godina, u ranim fazama razvoja Mlečnog puta.
Objekat je dobio naziv 3I/ATLAS, pri čemu „3I“ označava da je ovo tek treći otkriveni međuzvezdani objekt, dok „ATLAS“ odnosi se na sistem teleskopa koji ga je prvi put primetio, poznat kao Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System. Pored svog međuzvezdanog porekla, ovaj objekat pokazuje i znakove kometske aktivnosti, te je dodatno označen kao C/2025 N1 (ATLAS).
Astronom Lari Deno sa Univerziteta na Havajima, jedan od glavnih istraživača ATLAS-a, rekao je da je u početku objekt izgledao kao običan asteroid u blizini Zemlje i da ništa nije ukazivalo na njegovo međuzvezdano poreklo. Međutim, precizna merenja njegove putanje i brzine dovela su do zaključka da je 3I/ATLAS došao izvan Sunčevog sistema, jer normalna gravitacija Sunca ne može ubrzati telo do tako velike brzine.
Deno dodatno ističe da, iako neki objekti mogu dodatno ubrzati blizina planeta, simulacije su pokazale da na putanji 3I/ATLAS-a nije bilo takvih prilika. Ovo retko nebesko telo dolazi iz pravca centra galaksije, iz sazvežđa Strelca, što sugeriše da potiče iz potpuno drugačijeg okruženja od objekata u našem Sunčevom sistemu.
Putanja i brzina 3I/ATLAS-a mogu sugerisati da dolazi iz debelog diska Mlečnog puta, regije sa starijim zvezdama koja okružuje tanji disk u kojem se nalazi naše Sunce. Zvezde i objekti iz ove oblasti često imaju drugačiji hemijski sastav, pa se spekuliše da bi 3I/ATLAS mogao biti bogatiji ledom i vodom.
Istraživači se sada bave određivanjem njegove veličine, koja ostaje nejasna. Prema preliminarnim posmatranjima, diskutuje se o tome da li objekat izgleda svetlo zbog velike veličine (možda između 10 i 20 kilometara u prečniku) ili zbog ranih znakova kometske aktivnosti. Čini se da ispušta materijal koji formira oblak oko njega, što može dati lažnu sliku o njegovim dimenzijama.
Kako se 3I/ATLAS bliži Suncu, postoji mogućnost da će se razviti u aktivnu kometu. Ovo bi omogućilo naučnicima da proučavaju gasove koji isparavaju sa njegove površine i možda čak i da posmatraju njegovu površinu. Na osnovu boje objekta, moglo bi se pretpostaviti njegov sastav.
Vrhunac blizine Sunca očekuje se u oktobru, kada će objekat proći unutar orbite Marsa, ali za sada se procenjuje da će ostati daleko od Zemlje.
Jedna od najvećih misterija povezivanja ovog objekta sa njegovim tačnim poreklom možda nikada neće biti razjašnjena. Kako ističe Kris Lintot sa Univerziteta u Oksfordu, postoji nada da će jednog dana naučnici moći da povežu međuzvezdani objekat sa specifičnom zvezdom iz koje potiče. Međutim, s obzirom na to da je objekat možda milijardama godina luta svemirom, to može biti veoma izazovno.
Uprkos tome, šanse da se u budućnosti uoče slični objekti rastu. Astronomi kao što je Karen Mič sa Univerziteta na Havajima smatraju da su alati koje danas imamo sposobni da brzo izračunaju putanju objekta te da okupe timove za dalja istraživanja. Uz početak rada Opservatorije „Vera C. Rubin“, koja će snimati južno nebo, očekuje se da će se broj otkrivenih međuzvezdanih objekata povećati, obogaćujući naše razumevanje svemira i galaksije.
