U Srbiji se suočavamo s ozbiljnim problemom masovnog uginuća pčela, koje je izazvalo prepolovljenje broja pčelinjih društava. Ova situacija se razlikuje od prethodnih incidenata, gde su pčele uglavnom stradale zbog trovanja iz nesavesnih poljoprivrednih praksi. Ovaj put, uzroci su više prirodni, i stručnjaci smatraju da su efekti prošlogodišnje suše i nedostatka polena povezani s pogoršanjem situacije.
Rodoljub Živadinović, predsednik Saveza pčelarskih organizacija Srbije, ukazuje na to kako je u nekim opštinama zabeleženo čak 90% uginuća pčelinjih društava. Kako objašnjava, jedno pčelinje društvo se sastoji od 20.000 do 50.000 pčela, a pčelari su uglavnom suočeni s gubitkom velikih brojeva. Na primer, jedan pčelar je od 365 košnica ostavio samo nekoliko sa živim pčelama, dok je u Apatinu gubitak manji, oko 15%.
Živadinović napominje da se osnovni uzrok uginuća može, pre svega, pripisati nedostatku polena. U područjima poput dolina reka gde je bilo više vlage, pčele su mogle da prežive bolje uslove zbog prisustva cvetova koji su davali osnovne količine polena. Tokom leta, kada su temperature bile izuzetno visoke, uslovio je slabu ishranu pčela, što je dovelo do opadanja imuniteta i povećane podložnosti virusnim bolestima.
Postoji preko 20 vrsta virusa koji napadaju pčele, a u svakoj košnici može biti prisutno bar dve do tri vrste. Dok su neki pčelari uspeli da suzbiju smrtonosan parazita varou, pčele u tim košnicama su, nažalost, takođe stradale. Ova situacija ukazuje na to da je loša ishrana zajednički faktor, a virusi ili varoa deluju kao presudni faktori koji dovode do propadanja pčelinjih zajednica.
Slične situacije beleže se i u Mađarskoj, dok su u Sjedinjenim Američkim Državama stradala čak 62% pčelinjih društava. Problemi s uginućem pčela u SAD traju još od 2006. godine, uz stalne gubitke od najmanje 30% svake godine, a uloženi su milioni dolara u istraživanje uzroka, koji do sada nisu otkriveni.
Živadinović objašnjava važnost održavanja jakih pčelinjih zajednica, posebno u avgustu i septembru kada se odgajaju „zimske“ pčele. Kako bi se to postiglo, pčelari bi trebali da seli pčele na područja s više polena ili ih dohranjuju polenskim zamenskim preparatima, čime bi se osigurao veći imunitet prema bolestima.
Ova kriza ne utiče samo na pčelare, već i na poljoprivredu u cjelini. Smanjenje broja pčela će rezultirati smanjenim oprašivanjem, a pčelari su već najavili da neće obnavljati svoja društva, prvenstveno zbog sve većeg uvoza falsifikovanog meda, čije cene su višestruko niže od domaće proizvodnje.
Gubici se ne odnose samo na pčelare i potrošače meda, već i na širu javnost. Stručnjaci ističu da je oprašivanje pčela od esencijalnog značaja za proizvodnju jedne trećine hrane na planeti. Bez zdravog pčelinjeg stanovništva, naš prehrambeni sistem bi mogao biti ozbiljno ugrožen.
Situacija u Srbiji, kao i na globalnom nivou, zahteva hitne mere i pažnju kako bi se sprečilo daljnje propadanje pčelinjih zajednica i osigurao opstanak ne samo pčelara, već i naših osnovnih prehrambenih resursa.
