Naučnici su nedavno, koristeći teleskop Džejms Veb, otkrili drevnu galaksiju pod imenom JADES-GS-z13-1 koja se nalazi na izuzetno velikoj udaljenosti od Zemlje. Ovaj značajan pronalazak može promeniti naše razumevanje ranog svemira i vremena koje je prošlo od Velikog praska. Analize su pokazale da se galaksija formirala oko 330 miliona godina nakon Velikog praska, što je značajno ranije nego što su ranija istraživanja sugerisala. Ovaj podatak je od posebnog značaja s obzirom da se veruje da je svemir star oko 13,8 milijardi godina, dok je naša planeta Zemlja stara oko 4,5 milijardi godina.
Astrofizičar Joris Vitstok iz Centra za kosmičku zoru Univerziteta u Kopenhagenu istakao je da je otkriće galaksije JADES-GS-z13-1 značajno zbog svoje udaljenosti i potencijala da pruži uvid u period poznat kao kosmička zora. Ovaj period se karakteriše formiranjem prvih zvezda i galaksija, kada su različiti hemijski procesi počeli da menjaju strukturu svemira. Rani univerzum je prošao kroz fazu poznatu kao “kosmičko mračno doba“, kada je bio obavijen gustom maglom vodoničnog gasa, a svemir je bio električno neutralan.
Nakon ovog perioda, usledilo je vreme rejonizacije, kada je svemir postao prozračniji i počeo je da emituje svetlost. Vitstok je naglasio da JADES-GS-z13-1 pokazuje karakteristike koje ukazuju na to da je ova galaksija imala vrlo moćan izvor ultraljubičastog zračenja, što sugeriše da je brzo prešla iz one faze u epohu rejonizacije, omogućavajući svemiru da „sija“.
Tokom ovog važnog vremena, u svemiru su se formirali prvi elementi, uključujući vodonik i helijum. Tokom rejonizacije, ultraljubičasto zračenje je delovalo na neutralni vodonik i izmenilo njegovu strukturu, što je značilo da su se uslovi u svemiru počeli menjati i otvarati put za dalja istraživanja. Kevin Hejlajn sa Univerziteta u Arizoni opisuje kako je u ranim danima svemira mogla postojati situacija kada je svemir bio potpuno neproziran za ultraljubičasto zračenje.
U svojoj analizi, istraživači su istakli da bi svetlost koju je teleskop Veb otkrio u galaksiji JADES-GS-z13-1 mogla biti rezultat intenzivnog formiranja zvezda u njenom jezgru, ili proizaći iz prisustva supermasivne crne rupe koja se nalazi u središtu galaksije. Ova crna rupa bi mogla da uzrokuje velike efekte na okolni materijal, čime bi se dodatno pojačala svetlost koju galaksija emituje.
Galaksija JADES-GS-z13-1 je široka oko 230 svetlosnih godina, što je nekoliko stotina puta manje od Mlečnog puta. Iako je na prvu deluje manja, njeno otkriće pruža važne informacije o razvojnom putu galaksija i svemira općenito. Upotreba teleskopa Džejms Veb za proučavanje tako udaljenih objekata otvara nove horizonte za astrofiziku i dopunjuje naše razumevanje o evoluciji svemira.
Ove nove informacije pomažu naučnicima da bolje razumeju kako su se prvobitni uslovi formirali u svemiru i kako su te rane galaksije doprinele razvoju struktura koje danas vidimo. Istraživanje JADES-GS-z13-1 ističe važnost budućeg istraživanja i proučavanja udaljenih galaksija kako bi se bolje razumeo period stvaranja zvezda i galaksija, i izaziva uzbuđenje u naučnoj zajednici koja želi da istraži granice poznatog svemira.
