Stevan Sremac je jedna od ključnih figura srpske književnosti druge polovine 19. veka, poznat po svojim specifičnim pričama koje odražavaju duh vremena i naroda. Njegov boravak u Nišu, gde je došao 1879. godine kao profesor istorije u niškoj gimnaziji, imao je značajan uticaj na njegov život i stvaralaštvo. Niš je tada bio tek oslobođen od turske vlasti, što mu je pružilo jedinstvenu priliku da istražuje spoj starog i novog, orijentalnog i modernog.
Tokom devet godina koje je Sremac proveo u Nišu, njegov književni rad je prožet realističkim prikazima svakodnevnog života. Ljudi iz različitih društvenih slojeva, poput trgovaca, činovnika, seljaka i vojnih lica, postali su modeli za njegove likove. Sremac nije idealizovao svoje junake; naprotiv, prikazivao je njihove mane i vrline s dozom topline i ironije. Njegova poznata dela kao što su „Zona Zamfirova“, „Ivkova slava“, „Pop Ćira i pop Spira“ i „Vukadin“ rezultat su njegovog bogatog iskustva u ovom gradu.
„Zona Zamfirova“ je posebno značajna, s pričom o ljubavi dvoje mladih iz različitih društvenih slojeva koja je postala simbol niške tradicije. Ova priča ne samo da istražuje ljubavne odnose, već i društvene razlike i izazove koji ih prate. Sremac se istakao kao jedan od prvih pisaca koji je koristio lokalni dijalekat, čime je uspeo da oživi stvarnost i jezičku bogatstvo juga Srbije krajem 19. veka. Njegova upotreba dijalekta je bila duboko utemeljena, ritmična i duhovita, što je doprinosilo šarmu njegovih dela.
Niš je kroz Sremca dobio svoje mesto u srpskoj književnosti kao grad sa specifičnim glasom. Iako se kasnije preselio u Beograd, Sremac nikada nije zaboravio Niš, niti je Niš zaboravio njega. U gradu se nalazi Muzej Stevana Sremca, smešten u staroj kući u kojoj je navodno živeo, a njegovo ime nose škole, ulice i kulturne manifestacije. Njegova dela ostala su neizostavni deo školskih lektira, a adaptacije njegovih knjiga u filmovima i serijama, posebno „Zona Zamfirova“, učvrstile su njegovo mesto u kolektivnoj svesti.
Na taj način, Sremac i Niš su neraskidivo povezani. Grad mu je pružio inspiraciju, dok je on Nišlije i njihov svet pretvorio u nezaboravne likove srpske književnosti. Njegova dela podsećaju na to da su najveće priče često one koje se dešavaju među običnim ljudima, na slavama, vašarima i u krčmama, pružajući dragocen uvid u društvosvjest i duh vremena.
Kroz svoje priče, Sremac je uspeo da ovekoviči svoje likove, svaki sa svojim karakteristikama i sudbinama. Njegova posvećenost realističkom prikazu života, kao i sposobnost da pronađe humor i toplinu u svakodnevnim situacijama, učinila je da njegova dela ostanu relevantna i nakon više od jednog veka. Stevan Sremac tako ostaje stvaraoc koji je, kroz svoju književnost, uspeo da prenese na generacije čitatelja duh Niša i srpskog naroda tog vremena.
Savremeni čitatelji i dalje mogu pronalaziti inspiraciju i mudrost u njegovim delima, što ih čini večnim i aktuelnim. Kroz Sremčevu prizmu, Niš postaje mesto gde se prepliću različite sudbine i narativi, odražavajući složenost ljudske prirode i društvenih interakcija. Njegovo stvaralaštvo, zajedno sa bogatom tradicijom grada Niša, ostaje važan deo srpske književnosti i kulture.
