U naučnofantastičnim filmovima poput „Frankenštajna“, oživljena ljudska tela ostaju u neodređenom prostoru između života i smrti. Iako se to čini kao fikcija, nova studija sugerira da „treće stanje“ postojanja zaista može postojati. Naučnici tvrde da to stanje nastaje kada ćelije umrlog organizma nastave da funkcionišu i razviju osobine koje nisu imale za života.
Ova otkrića dolaze iz studije objavljene u časopisu Physiology, vođene profesorom Piterom Noblom sa Univerziteta Vašington i Aleksom Požitkovom iz Nacionalnog medicinskog centra „City of Hope“. Autori ističu da tradicionalno gledanje na život i smrt kao suprotnosti ne obuhvata složenost biologije. „Život i smrt se tradicionalno posmatraju kao suprotnosti. Međutim, pojava novih višećelijskih formi života iz ćelija mrtvog organizma može ukazivati na postojanje ‘trećeg stanja’“, pišu u članku.
U ovom trećem stanju, ćelije mogu pokazati nove funkcije kada im se obezbede hranljive materije, kiseonik i biokemijski signali. Tokom istraživanja naučnici su otkrili sposobnost ćelija da se reorganizuju i preuzmu nove uloge nakon smrti organizma. Na primer, 2021. godine, američki naučnici su otkrili da ćelije kože mrtvih žaba mogu formirati višećelijske organizme, poznate kao „ksenoboti“ ili „žive mašine“. Za razliku od klasičnih mašina, ovi sistemi se sastoje od materijala koji se prirodno obnavljaju i ne utiču negativno na okolinu.
Ksenoboti su pokazali sposobnosti daleko izvan svojih primarnih funkcija, koristeći cilije za kretanje, prikupljanje materijala i čak samoobnavljanje. Slična otkrića su zabeležena i kod ljudskih ćelija, kao što su ćelije pluća koje se mogu samoorganizovati u male višećelijske entitete nazvane „antroboti“. Ovi antroboti mogu da se kreću, regenerišu i čak stimuliraju regeneraciju ćelija.
Naučnici vide ove primere kao dokaz da ćelije mogu razvijati funkcije koje ne postoje dok je organizam živ. Međutim, način na koji te ćelije funkcionišu nakon smrti ostaje misterija. Postoji mogućnost da te ćelije imaju unutrašnje električne „sklopove“ koji se reaktiviraju i omogućuju im komunikaciju, rast i pokret.
Ova otkrića otvaraju nova poglavlja u biologiji, sa potencijalom da se ljudske ćelije jednog dana uvedu u treće stanje. Takođe, istraživanja mogu dovesti do revolucionarnih terapija, jer bi korišćenje pacijentovog tkiva mogao smanjiti imunološki odgovor organizma. Antroboti bi se mogli koristiti za razne medicinske svrhe, poput otapanja masnih naslaga u arterijama ili uklanjanja viška sluzi kod pacijenata sa cističnom fibrozom. Zbog svoje biorazgradivosti i kratkog životnog veka, oni predstavljaju bezbednu opciju za medicinsku primenu, bez rizika od nekontrolisanog širenja.
Ova istraživanja imaju potencijal da redefine pojmove smrti i života, otkrivajući neistražene granice fiziološkog razumevanja. Slično kao što proučavanje embriona otkriva tajne njegovog nastanka, i ova otkrića mogu značajno uticati na regenerativnu medicinu.
S obzirom na to da se granice između života, smrti i post-mortem stanja sve više preispituju, otvorena su pitanja o etici, prirodi života i mogućnostima koje naučna istraživanja nude. Na taj način, tema oživljavanja ćelija nakon smrti ne samo da izaziva naučnu radoznalost, već i etičke dileme koje će zahtevati pažljivo razmatranje u budućnosti. Kako se saznanja razvijaju, može se očekivati sve složeniji dijalog o životu, smrti i svemu što se između njih nalazi.
