Evropska smrča (Picea abies) pokazala je izuzetnu sposobnost skupljanja nanočestica zlata iz okruženja uz pomoć specifičnih bakterija koje žive u njenim tkivima. Ova informacija dolazi iz istraživanja objavljenog u časopisu Environmental Microbiome, gde autorka studije, ekološkinja Kajsa Lehosmaa sa Univerziteta u Ouluu, ukazuje na značaj bakterija i drugih mikroba u procesu nakupljanja zlata unutar drveća.
Bakterije koje se nalaze unutar smrče pripadaju grupi poznatoj kao endofiti, a one žive u simbiotskom odnosu sa biljkama. Ovi mikroorganizmi igraju ključnu ulogu u metabolizmu biljaka, pomažući im u proizvodnji hormona i apsorpciji hranljivih materija. U slučaju smrče, endofiti izdvajanjem rastvorljivih čestica zlata omogućuju drvetu da apsorbuje ovaj plemeniti metal iz vode putem korena.
Ovaj proces se naziva biomineralizacija, a odnosi se na prirodno formiranje minerala u živim organizmima. Specifične bakterije verovatno doprinose koncentraciji zlatnih čestica, smanjujući njihovu toksičnost u isto vreme. Ova otkrića otvorila su vrata novim metodama istraživanja i eksploatacije zlata.
Istraživačka ekipa proučavala je smrču u blizini rudnika Kitila, najvećeg evropskog proizvođača zlata, na severu Finske. Analizom 138 uzoraka iglica sa 23 različita drveta, otkriveno je da su četiri od njih sadržavale zlatne nanočestice. Ove nanočestice su bile okružene biofilmom koji su stvarali mikroorganizmi iz rodova P3OB-42, Cutibacterium i Corynebacterium. Biofilm, koji se sastoji od polisaharida i proteina koje bakterije izlučuju kako bi preživele unutar biljnog tkiva, pokazuje blisku međusobnu povezanost između bakterija i nanočestica zlata.
Iako su otkrivene zlatne čestice bile vrlo male, veličine milionitog dela milimetra, otkriće postavlja nove perspektive za istraživanje zlatnih ležišta. Sposobnost drveća da akumulira zlato može se iskoristiti kao pokazatelj prisutnosti ovih plemenitih metala ispod tla. Iz Lehosma-ovih reči, „Skrining ovakvih bakterija u lišću biljaka mogao bi da olakša potragu za zlatom“, što znači da bi analize drvne flore mogle da postanu korisne u geološkim istraživanjima.
Ranija istraživanja ukazuju na vezu između visokih koncentracija metala i smanjene raznolikosti bakterijskih vrsta u biljkama. U uzorcima iglica koje su sadržavale zlato primećena je smanjena raznolikost vrsta, što može biti pokazatelj ekoloških uslova u kojima se ove biljke nalaze. Ekotoksično okruženje utiče na mikroorganizme i može imati dugoročne posledice za biljni i životinjski svet.
Osim što su ovakva otkrića zanimljiva iz naučne perspektive, ona takođe postavljaju pitanja o uticaju ljudske aktivnosti na prirodu. Zlato, koje se često nalazi u rudnicima, može predstavljati ekološki rizik ako se ne upravlja pravilno. Istraživači se nadaju da bi dalja ispitivanja mogla otkriti nove metode za praćenje i upravljanje zagađenjem, kao i strategije za održivije korišćenje prirodnih resursa.
Kao zaključak, ova istraživanja otvaraju nove puteve u razumevanju kako se prirodni procesi mogu iskoristiti za ekološki održive prakse. Dok se nijedna osoba ne treba nadati bogatstvu od seče smrča za zlato, veza između ovog drveća i zlata pruža fascinantan uvid u biljni svet i njegove neistražene mogućnosti. Očigledno je da simbioza između biljaka i mikroba nije samo ključna za njihov opstanak, već može i značajno doprineti našem razumevanju resursa koji se nalaze u zemlji.
