Naučnici iz Instituta za bioinženjering Katalonije su prvi put detaljno opisali mehanizme formiranja amiloidnih plakova u mozgu, koji su ključna karakteristika Alchajmerove bolesti. U svom istraživanju, objavljenom u časopisu Science Advances, otkrili su da promene u strukturi peptida amiloid beta 42 (Aβ42) imaju centralnu ulogu u razvoju ove neurodegenerativne bolesti. Ova bolest, koja uzrokuje ozbiljne probleme s pamćenjem i razumevanjem, postaje sve češća uzročnik demencije u starijim osobama.
Istraživači su analizirali više od 140.000 varijanti beta-amiloida, proteina koji se akumulira u mozgu i formira fibrile toksične za neurone. Razumevanje procesa agregacije, odnosno lepljenja molekula u fibrile, postalo je ključno za pronalaženje načina da se spreči progresija bolesti. Ključni faktor u ovom procesu je tzv. prelazno stanje – energetski nestabilna faza koja se događa pre formiranja amiloidnih struktura. Ovo stanje se obično javlja vrlo retko, a mutacije u peptidu mogu znatno povećati verovatnoću njegovog pojavljivanja.
Naučnici su razvili energetsku mapu agregacije koja otkriva koje mutacije najviše utiču na ovu pojavu. Otkriveno je da C-terminalni deo peptida, koji je hidrofoban i gde počinju da se formiraju fibrili, ima ključnu ulogu u pokretanju patološkog procesa. Ova mapa je prva koja pruža detaljnu analizu kako mutacije utiču na ponašanje peptida u prelaznom stanju.
Na osnovu novih saznanja, istraživači predlažu da bi sprečavanje formiranja ovog prelaznog stanja moglo predstavljati novu strategiju u razvoju terapija za Alchajmerovu bolest. Autori studije naglašavaju da su prvi put kvantifikovali uticaj desetina hiljada mutacija i stvorili celovitu sliku energetskog pejzaža agregacije beta-amiloida, što otvara nove mogućnosti za lečenje. Metode korišćene u istraživanju su adaptabilne i za proučavanje interakcija proteina kod drugih bolesti.
Parallelno sa ovim istraživanjem, međunarodna grupa naučnika iz Kine i Australije je sproveo analizu koja sugeriše da redovna vožnja bicikla može značajno smanjiti rizik od razvoja demencije. U istraživanju je učestvovalo 500.000 ljudi, a rezultati su pokazali da vožnja bicikla umesto korišćenja javnog prevoza ili vožnje automobilom smanjuje šanse za razvoj neurodegenerativnih bolesti za 19%, dok se rizik od Alchajmerove bolesti smanjuje za 22%, a rizik od rane demencije za čak 40%.
Istraživači su zaključili da je ovaj efekat rezultat povećanja zapremine hipokampusa, ključnog dela mozga odgovornog za pamćenje, koji se bolje razvija kod ljudi koji često voze bicikl. Analiza podataka iz britanske biobanke, koja obuhvata period od 10 godina, pokazala je da vožnja bicikla donosi razne koristi. Umerena fizička aktivnost poboljšava protok krvi u mozgu, potreba za planiranjem ruta jača prostorno razmišljanje, a vožnja na svežem vazduhu obogaćuje telo kiseonikom.
Ova saznanja pružaju dodatne informacije koje mogu doprineti razvoju holističkog pristupa u prevenciji i lečenju neurodegenerativnih bolesti. S obzirom na sve veći broj obolelih od Alchajmerove bolesti i demencije, ovakva istraživanja su od velike važnosti za unapređenje kvaliteta života mnogih ljudi. S obzirom na postavljene ciljeve i nove strategije koje se razvijaju zahvaljujući ovim istraživanjima, postoji nada za bolje razumevanje i eventualno lečenje ovih ozbiljnih oboljenja.
