Astronomi su nedavno otkrili prisustvo kiseonika u drevnoj galaksiji „JADES-GS-z14-0“, koja je nastala samo 300 miliona godina nakon Velikog praska. Ovo značajno otkriće postignuto je uz pomoć svemirskog teleskopa „Džejms Veb“ (JWST), a rezultat može promeniti dosadašnje pretpostavke o brzini formiranja zvezda i galaksija u prvim fazama svemira, kao što je objavljeno na naučnom portalu „Live Science“.
Galaksija „JADES-GS-z14-0“ prvi put je primećena 2024. godine i pokazuje prisustvo kiseonika u vreme kada je svemir bio star tek dva odsto svoje trenutne starosti. Ovo otkriće je posebno značajno jer su teži elementi, poput kiseonika, proizvodi nuklearnih reakcija u jezgrima zvezda. Njihovo rano prisustvo sugeriše da su se prve zvezde rađale i umirale mnogo brže nego što se ranije smatralo.
Astronom Stefano Karnijani sa Univerziteta u Pizi izrazio je svoje iznenađenje ovim rezultatima, naglašavajući da istraživači sada imaju novi pogled na evoluciju galaksija tokom rane faze svemira. On je istakao da ovaj fenomen može značiti da su prvi procesi koji su oblikovali svemir i njegovu strukturu bili brži i intenzivniji nego što su naučnici do sada verovali.
Osim teleskopa „Džejms Veb“, istraživači su takođe koristili teleskop ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) u Čileu kako bi detaljnije analizirali ovu udaljenu galaksiju. Ovaj teleskop je omogućio naučnicima da utvrde da „JADES-GS-z14-0“ sadrži čak deset puta više kiseonika nego što se očekivalo.
Ovaj uočeni višak kiseonika otvara nova pitanja o tome kako su rane galaksije mogle proizvesti teške elemente tako brzo. Naučnici spekulišu da bi brzo obogaćivanje svemira ovakvim elementima moglo biti povezano sa više faktora. Jedan od mogućih uzroka su masivne crne rupe koje su se formirale u tim ranijim vremenima, a koje su mogle stvoriti uslove pogodne za bržu sintezu teških elemenata.
Pored toga, istraživači razmatraju i uticaj umirućih zvezda koje bi mogle doprineti stvaranju teških elemenata kroz proces supernova. Takođe, pominje se i misteriozna tamna energija, čija bi uloga u evoluciji svemira mogla biti ključna, ali još uvek nije dovoljno razjašnjena.
Ovo otkriće dodatno podvlači kako teljeskopi poput „Džejms Veb“ i ALMA postavljaju nove temelje za razumevanje ranih faza svemira. Kada su naučnici prvi put započeli analizu podataka sa teleskopa, nisu mogli ni da zamisle da će naići na ovakve rezultate koji menjaju postojeće teorije.
Ovakva otkrića su izuzetno važna u astronomiji jer pomažu u razumevanju procesa koji su oblikovali našu galaksiju i druge galaksije u ranijim fazama njihovog postojanja. U svetlu novih otkrića, astronomi će se suočiti s izazovima koji se odnose na dosadašnje teorijske modele o galaktičkoj evoluciji.
Nastaviće se istraživanja kako bi se razjasnili mehanizmi koji su omogućili formiranje teških elemenata u vrlo ranom svemiru, što bi moglo pomoći u razumevanju ne samo prošlosti našeg svemira, već i njegovog budućeg razvoja.
U konačnici, otkriće kiseonika u galaksiji „JADES-GS-z14-0“ predstavlja korak napred u odkrivanju tajni koje svemir krije. Kako nastavljamo sa istraživanjem, ostaje da se vidi kakve nove uloge će otkrića poput ovoga igrati u širenju našeg razumevanja prirode i evolucije svemira.
