Selo Breska, smešteno u blizini Obrenovca kod Beograda, pretrpelo je sudbinu koja ga je zbrisala sa svih mapa. Danas se može reći da Breska više ne postoji, ali njena priča i istorija ostaju žive zahvaljujući predanjima i usmenoj tradiciji.
Prema istorijskim izvorima, Breska je nekad bila značajno naselje, poznato po svojoj brvnari-crkvi koja je služila ne samo meštanima Breske, već i stanovnicima obližnjeg Obrenovca. Ova crkva, koja datira iz 18. veka, simbolizovala je duhovni život zajednice koja je nestala usled tragičnih događaja.
Ono što se dogodilo tokom kraja 18. veka označilo je kraj postojanja ovog sela. U pojedinim tekstovima se navodi da je Breska u potpunosti spaljena, a razlozi za ovu paljevinu nisu do kraja razjašnjeni. Iako neki veruju da su uzrok bili lokalni osmanski kabadahije, drugi smatraju da je pustošenje sela moglo biti odgovor na epidemiju kuge koja je harala ovim krajem.
Misterioznost vezana za Bresku ne dolazi samo od njenog postojanja, već i od načina na koji je njena priča opstala. Kako se selo povuklo iz fizičkog sveta, tako je ostalo zamrznuto u sećanjima lokalnog stanovništva. Na okolnu regiju tokom vekova su ostavili tragovi ratova, poplava i pljački, a Breska je samo jedan od mnogih primera kako istorijske nepravde mogu obeležiti čitave zajednice.
Osim toga, zanimljivo je da su se nova naselja formirala na mestima gde je nekad postojala Breska, kao što su Zvečka, Krtinska, Urovci i Ratari. Ova naselja i dalje nose nasleđe nekadašnje Breske. Svetiće se sećanje na Bresku kroz kulturne i društvene običaje ovih naselja, a nasleđe se kanalizuje kroz priče koje se prenose generacijama.
Nakon spaljivanja, ljudi su se preselili u obližnje naselje Zvečka, u kome se i danas može pronaći spomenici i tragovi života iz prošlosti. Iako su mnogi artefakti, uključujući i crkvene ostatke, uništeni, veruje se da su neki elementi preneseni u Zvečku. Sačuvani su delovi ikonostasa starih crkava, koji govore o bogatoj tradiciji i kulturi koja je nekad krasila Bresku.
Danas, održavanje imena Breska živi kroz novo naselje koje nosi to isto ime, u blizini Termoelektrane Nikola Tesla. Međutim, ovo moderno naselje nema direktne veze sa istorijskom Breskom, ali njegovo ime svedoči o postojanju nekadašnjeg mesta koje se značajno urezalo u istoriju ovog kraja.
Selo Breska možda više fizički ne postoji, ali zahvaljujući pričama koje se prepričavaju i očuvanim spomenicima, sećanje na njega živi. U kontrastu sa brutalnom sudbinom koja je zadesila mesto, ostaje nada da će se istorija Breske nastaviti prenositi na sledeće generacije, podsećajući ih na važnost očuvanja sopstvenih korena i tradicija.
U vremenima kada se mnoge kulture i narativi gube, primer Breske pokazuje kako se kroz sećanje i priče može očuvati identitet jednog naroda. Ne postoje mape koje bi ukazale na njeno bilo postojanje, ali njeno ime će se i dalje pominjati, kao simbol otpornosti i duhovne snage zajednice, koja se održava i nakon fizičkog nestanka.
