Izraelski arheolog Erez Ben-Josef, tokom 2008. godine, naišao je na neobičan komad otpada iz gvozdenog doba, otkrivši time značajnu anomaliju u magnetnom polju Zemlje. Istraživanje je sprovedeno na jugu Jordana, gde je Ben-Josef, zajedno sa geologom Ronom Šarom, prikupljao uzorke kako bi rekonstruisao istoriju magnetnog polja ovog područja.
Otkriveni komad šljake, materijala preostalih iz procesa topljenja metala, pokazao je „zapis“ o naletima jačine Zemljinog magnetnog polja pre otprilike 3.000 godina. Prvobitno, mnogi geofizičari su bili sumnjičavi, jer takav ekstreman skok u jačini nije bio zabeležen u postojećim modelima. Ben-Josef je za Live Science izjavio da „niko nije znao kako da objasni ovako ekstremnu pojavu.“ Ipak, nakon dužeg vremena i dodatnih dokaza, naučna zajednica je priznala postojanje ovakvog fenomena, nazvanog Levantska anomalija iz gvozdenog doba, koja obuhvata period između 1100. i 550. godine pre nove ere, kada je magnetno polje Bliskog Istoka prolazilo kroz neobjašnjive oscilacije.
Koristeći novu tehniku poznatu kao arheomagnetizam, naučnici su mogli da „čitaju“ orijentaciju magnetnih čestica u arheološkim uzorcima kao što su šljaka, keramika i građevinski kamen, omogućavajući im da rekonstruišu kako je Zemljino magnetno polje izgledalo u prošlosti. Za razliku od tradicionalnih metoda koje se oslanjaju na proučavanje stena nastalih hlađenjem lave, arheomagnetizam može da pruži uvid u nedavnu prošlost i na mnogo lokacija.
Ova tehnika je od suštinskog značaja jer su istraživanja sugerisala da Zemljino magnetno polje trenutno slabi. Ovo slabljenje može imati ozbiljne posledice, uključujući poremećaje u satelitskim vezama i smanjenu zaštitu od zračenja iz svemira, što može povećati rizik od ozbiljnih zdravstvenih problema, kao što je rak. Magnetno polje se stalno menja; njegov severni pol se pomera, a u proteklim godinama zabeleženi su značajni pomaci, što dodatno naglašava dinamičnost ovog fenomena.
Arheomagnetizam se oslanja na to da naši preci prilikom izrade keramike i drugih materijala zagrevaju materijale do visokih temperatura. Kada se hlađenje završi, magnetno osetljive čestice se usmeravaju prema tadašnjem magnetnom polju, „zamrzavajući“ svoje orijentacije. Na osnovu tih uzoraka, naučnici mogu dobiti tačne informacije o regionalnom magnetnom polju.
Međutim, izazovi i dalje postoje. Tehnika je skupa, a jedan visoko precizan magnetometar može koštati između 700.000 i 800.000 dolara. To je razlog zašto je većina podataka u globalnoj bazi potekla iz Evrope, dok su druge regije poput Afrike ostale bez važnih informacija zbog nedostatka opreme. Proces uzorkovanja zahteva ne samo značajna sredstva već i višemesečni rad u laboratoriji, što dodatno otežava njegovo širenje.
Istraživanje Levantske anomalije preispitalo je znanje o tome koliko snažno magnetno polje može biti. Iako se to može činiti kao apstraktna tema, ove promene mogu imati direktne posledice po savremeno društvo. Na primer, Južnoatlantska anomalija predstavlja područje sa oslabljenom zaštitom, što utiče na rad satelita i Međunarodne svemirske stanice. Ove anomalije, kao što je Levantska, pokazuju lokalizovane poraste u magnetnom polju, ali njihovi uzroci ostaju misterija. Naučnici istražuju mogućnost da su povezane sa unutrašnjim strukturama Zemlje.
Nastavlja se istraživanje arheomagnetizma i postoji rastuće interesovanje za ovu oblast. Sjedinjene Američke Države ulažu u razvoj lokalnih sistema datiranja i proširenje baza podataka, dok se novi podaci iz različitih delova sveta polako prikupljaju. Svaki novi uzorak iz prošlosti može doprineti boljem razumevanju budućnosti, posebno u svetu zavisnom od tehnologije u orbiti i složenim uslovima koje postavlja Zemljino magnetno polje.
