Član Izvršnog odbora Svetskog udruženja za međunarodno pravo, Milenko Kreća, komentarisao je nedavne američke sankcije koje su uvedene Naftnoj industriji Srbije (NIS) i nazvao ih kaznenom merom koja ima ekstrateritorijalni efekat. Kako je istakao u razgovoru za „Politiku“, ovakve mere su u osnovi ekonomske prirode i najčešće ih sprovode Sjedinjene Američke Države kao deo svoje neoimperijalne politike, dok ih Evropska unija takođe koristi prema državama i subjektima koji nisu njeni članovi.
Kreća je objasnio da poređenja između ambicija Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država često dovode do sukoba. EU teži da postane nezavisni globalni akter, što se ponekad kosi sa američkim težnjama za globalnom hegemonijom. U tim situacijama, SAD uvode sekundarne sankcije čak i prema entitetima iz EU, a EU, s druge strane, preduzima mere kao odgovor na američke sankcije.
Prema njegovim rečima, sekundarne ekonomske mere nekada su u direktnom sukobu sa osnovnim pravilima međunarodnog prava. Kreća je naglasio da termin „sankcije“ ima široku upotrebu, iako nije adekvatan u okviru međunarodnog prava. Prava sankcija, prema njegovim rečima, neophodno podrazumevaju odluke koje donosi ovlašćeni organ kao odgovor na protivpravne radnje. Uloga međunarodnog prava u ovoj situaciji ukazuje na to da su učinkovite reakcije na kršenje pravila često retke.
On je takođe istakao da su mnoge mere koje se nazivaju sankcijama zapravo jednostrane i restriktivne mere koje država sprovodi protiv drugih u situacijama gde dolazi do kršenja prava međunarodne zajednice. Ove mere, smatra Kreća, više govore o samopomoći i reakcijama država koje su pogođene kršenjem pravila međunarodnog prava nego o bilo kakvoj organizovanoj međunarodnoj saradnji.
U vezi sa pitanjem upotrebe nuklearnog oružja, Kreća je ukazao na kontroverznu prirodu ovog pitanja u međunarodnom pravu. Postoji podeljenost mišljenja o legalnosti korišćenja nuklearnog oružja, pri čemu neki smatraju da je upotreba ovog oružja protivna osnovnim pravima pojedinca i pravilima o zaštiti životne sredine. S druge strane, postoje i argumenti koji sugeriraju da u određenim situacijama upotreba nuklearnog oružja može biti opravdana, kao što je bio slučaj sa američkom upotrebom atomskih bombi tokom Drugog svetskog rata.
Razne rezolucije Generalne skupštine Ujedinjenih nacija, iako nisu obavezujuće, odražavaju pravnu svest međunarodne zajednice u pogledu ovog pitanja. Usled toga, neki stručnjaci smatraju da se upotreba nuklearnog oružja može smatrati dopuštenom u specifičnim okolnostima, dok drugi insistiraju na tome da bi svaka upotreba nuklearnog oružja trebala biti smatrana aktom samouništenja čovečanstva.
Kreća je dodao da svi nacionalni propisi nuklearnih sila priznaju mogućnost korišćenja nuklearnog oružja, implicirajući da se takva upotreba može izvesti iz nekih šire shvaćenih prava na samoodržanje. Na kraju, Kreća je naglasio da postoje ambivalentna mišljenja međunarodnog suda u vezi sa ovim pitanjem, a nedostatak specifičnog instrumenta o zabrani nuklearnog oružja dodatno komplikuje situaciju.
On je zaključio da, i pored odsustva eksplicitne zabrane, postoji pravna osnova koja vodi ka zabrani nuklearnog oružja u smislu da bi njegovo korišćenje moglo rezultirati neizbežnim uništenjem civilizacije. Međunarodni sud pravde kao najvažnija pravosudna institucija ima ključnu ulogu u interpretaciji međunarodnog prava i postavljanju normi koje se tiču ove teme.
