U najnovijem izdanju emisije „Despot Stefan“, fokus je stavljen na status Kosova i proces normalizacije odnosa između Beograda i Prištine, sa naglaskom na savremene izazove srpske politike. Politolog Despot Kovačević naglašava da je ovo jedno od najosetljivijih pitanja u savremenoj srpskoj političkoj istoriji, označavajući ga kao najvažniji problem u poslednjih 100 godina. On ističe da je spor oko Kosova najveći u regionu, dok su druga pitanja, poput onih koja su rešavana kroz Daytonski i Ohridski sporazum, manje složena i više implementirana.
U međunarodnom kontekstu, pitanje Kosova takođe se svrstava među veće sporove, uz velika pitanja kao što su situacija u Ukrajini ili sukobi na Bliskom Istoku. Kovačević smatra da, kada se pogleda šira slika, pitanje Kosova pripada među top 10 globalnih problema.
Na drugoj strani, Stefan Surlić ističe da je Kosovo dugo smatrano nerešivim problemom, napominjući da većinsko albansko stanovništvo ne vidi svoju budućnost u okviru Srbije. Srbija, s druge strane, insistira na tome da je Kosovo njen neodvojivi deo. Prema Surliču, ne postoji konkretno rešenje koje bi moglo da vodi do trajne normalizacije odnosa Srba i Albanaca zbog neslaganja oko statusa Kosova.
Normalizacija odnosa između dva entiteta često se dovodi u pitanje, posebno kroz polemiku oko integracije severa Kosova u kosovske institucije. Surlić podseća na incidente iz 2010-2011. godine koji su usledili kao rezultat međunarodnog pritiska, kada je Priština nastojala da udene sever u svoje institucije bez Beograda. On ističe da je uspostavljanje tehničkog dijaloga usledilo nakon ovih sukoba, uz briselski sporazum iz 2013. godine, koji je uključivao zahteve za integraciju Srba sa severa Kosova u institucije Prištine, zauzvrat pružajući široku autonomiju kroz Zajednicu srpskih opština.
Surlić smatra da je Briselski sporazum značajno pokušavao da unapredi „dvostruku integraciju“ Srba, uz obezbeđivanje autonomije. Kovačević, s druge strane, kritikuje trenutnu situaciju u normalizaciji, upozoravajući da nije došlo do stvarnog napretka i da su se otvorili novi sukobi. Po njegovom mišljenju, ukoliko jedna strana ne poštuje potpisane sporazume, to treba sankcionisati.
Diskusija se nastavlja oko Suđenja Hrvatske, gdje je važno naglasiti da se EU svaki put kada dođe do promene glavnog pregovarača, vraća na početno stanje, čime se otežava napredak. Kovačević ističe demografske i političke promene na Kosovu, naglašavajući da nova generacija stanovnika nikada nije živela pod srpskim institucijama. Ova realnost dodatno komplikuje pregovarački proces.
Surlić, koji je imao priliku da boravi na Kosovu, ukazuje na veštačke faze dijaloga koje su uspostavljene od 2011. Do danas, ističući poslednji pokušaj postizanja dogovora kroz francusko-nemački plan, koji je bio pod velikim pritiskom evropskih aktera. On smatra da je Srbija formalno odbila plan, ali implikacije uslovljenosti prema EU postaju sve jasnije.
S obzirom na trenutne tenzije u regionu, Surlić predlaže saradnju između Srba i Albanaca na svim nivoima društvenog, ekonomskog i političkog života. On upozorava da trenutne akcije Prištine, koje nastoje da reše problem progonima Srba, zapravo produbljuju sukob umesto da ga rešavaju.
Kroz analizu kompleksne situacije na Kosovu, gosti emisije „Despot Stefan“ daju uvid u to koliko su duboki i složeni odnosi između dva naroda, kao i izazove koji se nalaze na putu ka eventualnoj normalizaciji. U suštini, proces nije samo politički, već i društveni i kulturni, što zahteva dugotrajni i konstruktivni dijalog kako bi se postigla trajna rešenja.
