Naučnici su nedavno otkrili najstariji poznati znak prisustva vode u univerzumu, datirajući ga na period od 100 do 200 miliona godina nakon velikog praska. Ovo otkriće dolazi u trenutku kada su ranije teorije sugerisale da se voda pojavila tek oko 780 miliona godina posle nastanka svemira. Uz pomoć novih kompjuterskih simulacija, istraživači su pokazali da su sastojci za život mogli postojati mnogo ranije nego što se do sada mislilo.
Astrofizičar Danijel Vejlen sa Univerziteta u Portsmutu, koji je vodeći autor istraživanja, ističe koliko je iznenađujuće to što su elementi potrebni za život prisutni u gustim jezgrama oblaka koji ostaju nakon smrti zvezda, i to u tako ranoj fazi univerzuma. Na samom početku, pre oko 13,8 milijardi godina, svemir se uglavnom sastojao od vodonika, helijuma i malih količina litijuma. Da bi se formirali složeniji elementi, neophodne su bile zvezde, koje su tokom svog života stvarale srednje teške elemente poput ugljenika i kiseonika.
Prema rečima stručnjaka, postoji pitanje da li su u ranom svemiru postojali uslovi pogodni za stvaranje vode, s obzirom na to da je voda slab molekul. Vejlen i njegov tim su sproveli simulacije koje su proučavale život i smrt dve prve generacije zvezda. Astronomi smatraju da su rane zvezde bile mnogo veće i kratkoročnije od današnjih, pa su u simulacijama koristili zvezde mase 13 puta i 200 puta veće od Sunca. Nakon što su ove zvezde eksplodirale kao supernove, one su izbacile u svemir razne elemente, uključujući kiseonik i vodonik.
Simulacije su pokazale da je, kako se materija izbačena u supernovama širila i hladila, kiseonik reagovao s vodonikom i dihidrogenom, čime se formirala vodena para u rastućim oblacima prašine i gasa. Iako se ovaj hemijski proces odvijao sporije zbog niske gustine atoma, nakon nekoliko miliona godina centralni delovi delova supernova su se dovoljno ohladili, omogućavajući formiranje vode. U tim delovima, gustina čestica bila je dovoljno visoka da bi atomi mogli da se susreću i reaguju.
Vejlen naglašava da je koncentracija vode u ovim gustim strukturama ključna za razumevanje ranog univerzuma. Iako ukupna masa formirane vode nije prevelika, ona je izuzetno koncentrisana u gustim jezgrama. Ova mesta jesu zanimljiva jer se upravo tu formiraju nove zvezde i planete. Tokom simulacija utvrđeno je da je manja supernova proizvela vodu u količini koja odgovara trećini mase Zemlje, dok je veća stvorila ekvivalent 330 Zemalja. To otvara mogućnosti za postojanje vodolikih svetova u ranom univerzumu.
Volker Brom, astronom sa Univerziteta u Teksasu, koji nije bio deo tima, napominje da postoje indikacije da je svemir u celini mogao biti naseljiv prilično rano. Ipak, podseća da sama voda nije dovoljna za stvaranje života. Postavlja se dodatno pitanje: koliko rano su se ugljenik i vodonik mogli spojiti da formiraju molekule potrebne za život?
Ova otkrića pružaju nova saznanja o formiranju i evoluciji univerzuma, kao i o potencijalnim uslovima za nastanak života na planetama koje bi se mogle formirati u ovim starim zvezdanim ostacima. Iako je još uvek nepoznanica kuda će istraživanja dalje odvesti, ova studija predstavlja značajan korak prema razumevanju naših kosmičkih korena i uslova koji su mogli doprineti razvoju života u univerzumu.
