Istoričar Milan Koljanin nedavno je najavio da je njegova knjiga „Nemački logor na beogradskom sajmištu“ nakon više od tri decenije konačno objavljena i na engleskom jeziku, pod nazivom „The Nazi Camp Zemun–Sajmište: 1941-1944“. Ova knjiga osvetljava mračan deo istorije Beograda za vreme Drugog svetskog rata, kada je Beogradski sajmište postalo mesto stradanja za mnoge nevine žrtve.
Knjiga gura u prvi plan užasne uslove života u logoru, te njegove okvire kao mesta patnje i smrti. Zemun-Sajmište bio je jedan od poznatih koncentracionih logora gde su se tokom okupacije odvijali stravični događaji. Prema podacima, ovde su zadržavani i ubijani ljudi različitih nacionalnosti, među kojima su najviše stradali Jevreji i Romi. Tokom 1941. i 1944. godine, više od 7.000 ljudi je izgubilo život, a mnogi su odvedeni u smrt kroz sistematske egzekucije i transport u Auschwitz.
Koljanin je istakao važnost ovog istraživanja, ne samo zbog dokumentovanja istorijskih činjenica, već i zbog promovisanja sećanja na žrtve. U trenutku kada se mnogi svetski događaji ponovo suočavaju sa revizionizmom i negacijom holokausta, posebno je značajno imati dostupne izvore koji beleže istinu. U tom svetlu, njegovo istraživanje može se posmatrati kao doprinos globalnoj borbi protiv antisemitizma i drugih oblika mržnje.
Pored objavljivanja knjige na engleskom jeziku, Koljanin je najavio i drugo izdanje originalne knjige na srpskom jeziku. Ovo novo izdanje trebalo bi da obuhvati dodatna istraživanja koja su prikupljena tokom proteklih godina. Koljanin je podvukao da je krug saradnika koji se bavi ovim projektom širok, i da cilj nije samo da se dodatno istraži i razjasni istorija logora, nego i da se te informacije pretvore u javno dobro.
Memorijalni centar „Staro sajmište“ igra ključnu ulogu u očuvanju sećanja na događaje koji su se odvijali na ovom mestu. U centru se vodi računa o tome da se dužni obaveze prema prošlosti ispoštuju kroz edukaciju, istraživanje i obeležavanje. Koljanin je istakao da je ovo od suštinske važnosti za društvo koje želi da ode u bolju budućnost, a ne ponavlja zločine iz prošlosti.
Zatim, Koljanin je govorio i o izazovima sa kojima se susreće u svojoj misiji istraživanja. Informacije o logoru na Beogradskom sajmištu su do neke mere bile nedostupne ili su bile zasenjene tokom posleratnog perioda. Pojedini podaci su bili izgubljeni ili zaboravljeni, stoga je njegovo istraživanje bilo dugotrajno i često teže od očekivanog. Prema njegovim rečima, bila su potrebna dugogodišnja istraživanja i saradnja sa raznim institucijama i pojedincima kako bi se stekao uvid u stvarnu sliku događaja.
Važnost prvih prikaza logora kroz knjigu „Nemački logor na beogradskom sajmištu“ leži u tome što ona služi kao podsetnik na zlo koje se nikada ne sme zaboraviti. Na taj način će ova knjiga doprineti ne samo očuvanju kolektivne memorije, nego i pružiti osnovu za dalje analize i studije vezane za holokaust i slične zločine protiv čovečnosti.
Koljaninova predanost istraživanju ovih važnih tema pokreće dalju diskusiju o moralu i odgovornosti savremenog društva. Njegov rad osvaja poštovanja, jer gledajući unazad, možemo razumeti izazove sadašnjosti i budućnosti. To je lekcija koju svi moramo da naučimo kako bismo obezbedili da se slične tragedije ne ponove.
